Λέξεις κλειδιά: μαθησιακές δυσκολίες, μουσική, ανάπτυξη δεξιοτήτων
Υπολογίζεται ότι το 15% του πληθυσμού έχει σημαντικές γνωστικές δυσκολίες (Adult Dyslexia Organization, 2002). Παιδιά με δυσλεξία μπορεί να έχουν σημαντικές δυσκολίες στην ανάγνωση, τη γραφή, την ορθογραφία, την εργασία αριθμών, τη βραχυπρόθεσμη μνήμη, την ακουστική αντίληψη, τις κινητικές δεξιότητες και / ή τις χωρικές δεξιότητες.
Η ικανότητα αντίληψης και παραγωγής μουσικών στοιχείων
μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή ομιλίας ενεργοποιώντας τους κοινούς μηχανισμούς που εμπλέκονται τόσο στη μουσική όσο και στην ομιλία. Ένα παιδί που βρίσκεται στο φάσμα του αυτισμού μπορεί να αντιληφθεί σημαντικές γλωσσικές πληροφορίες ενσωματωμένες στα μουσικά ερεθίσματα και να τις παράγει ως λειτουργική ομιλία.
Η εκτέλεση μουσικής απαιτεί τον συγχρονισμό πολλών δεξιοτητων και προσφέρει ένα πιθανό εργαλείο για βελτίωση περιοχών.Οι σύγχρονες και εναλλακτικές μέθοδοι διδασκαλίας έχουν ως κύρια βάση την πολύαισθητηριακή μάθηση στην μουσική. Η νευροψυχολόγος Katie Overy χαρακτηρίζει τη μουσική σπουδή των παιδιών με μαθησιακές δυσκολίες μια σημαντική γνωστική διαδικασία. Τα παιδιά αποκτούν μουσικές γνώσεις και βελτιώνουν δεξιότητες όπως είναι ο κινητικός συντονισμός, η γλώσσα, η συγκέντρωση, η προσοχή και η μνήμη (Ευσταθίου, 2010). Η πλειοψηφία των ερευνητών συμφωνεί ότι ένα άτομο με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να ωφεληθεί με την συμμετοχή του σε μουσικές δραστηριότητες. Ωστόσο είναι σημαντική η άμεση διάγνωση απο τα πρώτα χρόνια μιας δυσκολίας σε οποιοδήποτε τομέα της μάθησης.
Όταν ο εκπαιδευτικός έχει απέναντι του παιδιά με μαθησιακή δυσκολία, θα πρέπει να βρει διαφορετικές μεθόδους προσέγγισης για τη διδασκαλία της μουσικής. Η ενεργή συμμετοχή παιδιών στη μουσική έχει θετική επίδραση στις θεμελιώδεις αντιληπτικές δεξιότητες που είναι σημαντικές στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων γλωσσικής και βασικής εκπαίδευσης (Overy, 2000: 99). Οι μουσικοδιδάσκαλοι δεν χρειάζεται να δίνουν μεγάλη προτεραιότητα στην εκμάθηση της παρτιτούρας σε παιδια που δυσκολεύονται στην ανάγνωση των συμβόλων. Όταν αυτό συμβαίνει στα πρώτα μαθήματα, είναι πολύ εύκολο να τα παρατήσουν.
Κατά τη διάρκεια μελέτης της μουσικής, τα άτομα με δυσλεξία αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε:
- Ακουστικές δεξιότητες
Η ακουστική βραχυπρόθεσμη μνήμη είναι ο χώρος αποθήκευσης της μνήμης που χρησιμοποιείται για να επεξεργάζεται πληροφορίες. Οποιαδήποτε βλάβη στη βραχυπρόθεσμη ακουστική μνήμη επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα του μαθητή ν’ ανταποκριθεί στον προφορικό λόγο ή να αποκτήσει γνώσεις που βασίζονται αποκλειστικά στις ακουστικές του δεξιότητες (Ευσταθίου, 2010).
2. Αναγνωστικές δεξιότητες
Η κωδικοποίηση των οπτικών συμβόλων (μουσική σημειογραφία) σε φωνολογική κωδικοποίηση (ακρόαση – ακουστική αντιστοιχία των φθογγόσημων), αποτελεί ένα απαιτητικό έργο για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες
3.Ανάγνωση Μουσικού Κειμένου (παρτιτούρα)
Η αδύναμη βραχυπρόθεσμη μνήμη σε συνδιασμό με ελλειματική προσοχή, καθιστούν πιο δύσκολη αυτή τη διαδικασία. Τα σύμβολα σε πέντε γραμμές μοιάζουν να «πετούν» πάνω στο πεντάγραμμο προκαλώντας σύγχυση και άγχος στα παιδιά (Westcombe, 2001: 9-18). Ο διδάσκων οφείλει να αναζητεί και να εφευρίσκει καινούριους και διασκεδαστικούς τρόπους διδασκαλίας που να εστιάζουν και στην ψυχολογία και αυτοπεποίθηση του παιδιού. Για παράδειγμα, η ποικιλία των μουσικών δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν μουσική εκτέλεση, τραγούδι, μουσική ακρόαση, σύνθεση, αυτοσχεδιασμό και μουσικά παιχνίδια θα βοηθήσουν το παιδί να αγαπήσει την μουσική.
Η παραγωγή μουσικής είναι μια πολύαισθητηριακή δραστηριότητα και αναγνωρίζεται ότι τα πολυαισθητηριακά μαθήματα είναι μια πολύτιμη μορφή διδασκαλίας για τα παιδιά με δυσλεξία.
Hornsby, Miles., et al., 1980
Η μουσικοθεραπεία αναφέρεται στα θετικά αποτελέσματα των μουσικών δραστηριοτήτων στη γνωστική, κοινωνική και αισθητηριακή ανάπτυξη παιδιών με αυτισμό και μαθησιακές δυσκολίες, ενώ η παιδοψυχολόγος Tina Blythe (1998: 168) προτείνει τη χρήση τραγουδιών για τη βελτίωση της ομιλίας.
Δύο βιβλία σχετικά με τη μουσική και τη δυσλεξία και τα οποία κρίνεται ότι μπορούν να βοηθήσουν στην προσπάθεια του μουσικοδιδασκάλου είναι:
α) Oglethorpe, (2002). Instrumental Music for Dyslexics, A Τeaching Handbook”, Whurr Publishers, London, που περιέχει χρήσιμες προτάσεις για να βοηθήσει τους δυσλεκτικούς μαθητές να πετύχουν μουσικούς στόχους
β) Miles, Westcombe και Snowling (eds.), (2001), “Music and Dyslexia: Opening New Doors”, Whurr Publishers, London.
Βιβλιογραφία:
Ευσταθίου, Ε. 2011. Ο ρόλος της μουσικής στην αγωγή ατόμων σε Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Πανεπιστήμιο Μακεδονίας Οικονομικών και κοινωνικών επιστημών τμήμα μουσικής επιστήμης και τέχνης
Overya,Κ., Roderick I. et.al., 2001. Dyslexia and Music: Measuring Musical Timing Skills. Department of Psychology, University of Sheffield, UK Department of Music, University of Sheffield, UK
