Λέξεις κλειδιά: μουσικοθεραπεία, ψυχοδυναμική, μουσική
Η μουσική χρησιμοποιείται στη μουσικοθεραπεία για να εξερευνήσει εμπειρίες, σκέψεις και ανησυχίες που υπάρχουν τόσο συνειδητά όσο και ασυνείδητα,αλλά και να ικανοποίησει βαθύτερες ανάγκες. Η ψυχοδυναμική μουσικοθεραπεία είναι μια δημιουργική διαδικασία που χρησιμοποιεί μουσική και λέξεις σε μια θεραπευτική σχέση μεταξύ πελάτη και θεραπευτή με σκοπό την διευκόλυνση ενός συνεχούς διαλόγου μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου περιεχομένου. Η ψυχοδυναμική μουσικοθεραπεία βασίζεται σε ιδέες όπως η μεταβίβαση, (tranference), αντιμεταβίβαση(countertranference), θεωρίες του εγώ, κτλ. Η διαδικασία εξερεύνησης και η ενσωμάτωση ασυνείδητων πτυχών της ψυχής κάποιου επιτρέπει στον πελάτη να γίνεται ο μοναδικός εαυτός που είναι πραγματικά.
Η μουσική εκφράζει και ξεκλειδώνει συναισθήματα που κρύβονται στις ασυνείδητες διαδικασίες.
Carl Jung
Η βασική υποκείμενη υπόθεση στην ψυχοδυναμική μουσική θεραπεία είναι η ύπαρξη δυναμικών διεργασιών σε ένα ασυνείδητο μυαλό, το οποίο επηρεάζει τις ενδοψυχικές και διαπροσωπικές διαδικασίες εντός και εκτός της μουσικής δραστηριότητας μεταξύ του θεραπευτή και του ασθενούς. Η ψυχοδυναμική μουσικοθεραπεία προτείνει ότι με τη βοήθεια της μουσικής, τα ανθρώπινα όντα μπορούν να συνειδητοποιήσουν τις εσωτερικές τους καταστάσεις μέσω της μουσικής έκφρασης.
Ο μουσικός αυτοσχεδιασμός και η ψυχανάλυση
Ο μουσικός αυτοσχεδιασμός εντός της ψυχοδυναμικής μουσικοθεραπείας εκδηλώνεται με τρεις τρόπους: ως καθαρή εμπειρία, ως μεσολαβητής μεταξύ συνειδητού και ασυνείδητου περιεχομένου και ως συμβολική γλώσσα. Η Άλβιν πίστευε ότι η μουσική παρείχε πιθανό χώρο για ελεύθερη έκφραση (1975, 1977) και ο ελεύθερος αυτοσχεδιασμός συχνά παρομοιάζεται με την ελεύθερη συσχέτιση στην ψυχανάλυση. Ο αυτοσχεδιασμός ως βασικη τεχνική παρέμβαση αποτελεί σημαντικό στοιχείο της ψυχοδυναμικής μουσικοθεραπείας και έχει να κάνει με την βιωματική προσέγγιση της μουσικής συνάντησης. Ο αυτοσχεδιασμός επιφέρει στιγμές μουσικής συνάντησης οι οποίες οδηγούν σε συνδέσεις με τον αληθινό εαυτό του. Aναπόσπαστο κομμάτι: Ο αυθορμητισμός. “
Η μουσική στιγμή είναι μια στιγμή της θεραπείας, όταν μπορεί να συμβεί αλλαγή και ανάπτυξη.
Austin,1996
Ποιοι είναι οι πρωτοπόροι της ψυχοδυναμικής μουσικοθεραπείας;
Πρωτοπόροι της ψυχοδυναμικής μουσικοθεραπείας ήταν οι Juliet Alvin, Mary Priestley και Florence Tyson. Η Juliet Alvin, πρωτοπόρος της μουσικοθεραπείας στο Ηνωμένο Βασίλειο, της οποίας οι θεωρίες βασίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στις ψυχαναλυτικές έννοιες του Freud. Συνέδεσε άμεσα τη μουσική διαδικασία στη μουσική θεραπεία με βασικές έννοιες της ψυχανάλυσης. H Άλβιν χρησιμοποίησε μια μέθοδο ενσυναισθηματικού αυτοσχεδιασμού σε σχέση με τον τρόπο «ύπαρξης» του πελάτη στην μουσικοθεραπεία (Alvin, 1974, 1977, 1981). Η έννοια του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού θεωρήθηκε πρωτότυπη και σχεδόν επαναστατική για τη μουσικοθεραπεία στη δεκαετία του 1960. Ακόμη, προτείνει ότι η μουσική και τα όργανα είναι τα κύρια αντικείμενα για την μεταβίβαση (tranference). Επομένως, αντι τα συναισθήματα να αποδίδονται στον μουσικοθεραπευτή, ο πελάτης χρησιμοποιεί μουσικά όργανα για να επεξεργαστεί και να δουλέψει αρνητικά ή θετικά συναισθήματα όπως η αγάπη , ο θυμός τα οποία μεταφέρονται σε ένα “μουσικό κουτί”.
Η Mary Priestley ήταν μια από την πρώτη γενιά μουσικοθεραπευτών που εκπαιδεύτηκε από την Alvin στο Ηνωμένο Βασίλειο. H Priestley επικεντρώθηκε κυρίως στον αυτοσχεδιασμό για να διερευνήσει ασυνείδητα ζητήματα. (Priestley, 1975; 1994). Τόνισε τη σημασία της λεκτικής επεξεργασίας πριν και μετά τον αυτοσχεδιασμό, προκειμένου να φέρει το ασυνείδητο υλικό στο συνειδητό με την συμμετοχή της μεταβίβασης και αντιμεταβίβασης (Eschen, 2002).
Η μουσική εκφράζει αυτό που δεν μπορεί να υπωθεί, και αυτό που είναι αδύνατο να μείνει σιωπηλό.
Victor Hugo
Ο Florence Tyson θεώρησε τη μουσική ως «τη μόνη γέφυρα από τον εσωτερικό κόσμο στην εξωτερική πραγματικότητα» (2010, σελ. 94) και ένιωθε ότι ο μουσικοθεραπευτής πρέπει να χρησιμοποιήσει τη μουσική ως μέσο για να εξερευνήσει και να αντιμετωπίσει την εσωτερική πραγματικότητα του πελάτη (Tyson, 1981, 2010 ). Έβλεπε το ρόλο του μουσικοθεραπευτή σε σχέση με τον πελάτη όσον αφορά τις σχέσεις αντικειμένων (Winnicott, 1971) και την παλινδρόμηση ως ουσιαστική διαδικασία στη μουσικοθεραπεία για ασθενείς με προβλήματα ψυχικής υγείας.
Το έργο του Winnicott και η ψυχοδυναμική μουσικοθεραπεία. Ποια η σύνδεση;
To έργο του Winnicott (1971) έχει χρησιμοποιηθεί από πολλούς ψυχοδυναμικούς μουσικοθεραπευτές. Ο Winnicott τόνισε την σημασιά του παιχνιδιού και της δημιουργικότητας ως το βασικό συστατικό της ψυχικής υγείας σε όλη τη διάρκεια ζωής. Έχοντας χρησιμοποιήσει αυτοσχεδιασμό με παιδιά που έχουν ένα ευρύ φάσμα αναπτυξιακών διαταραχών θεωρούσε ότι η μουσικοθεραπεία επωφελεί παιδιά καθως σχετίζεται με την έκφραση, την δημιουργία και έχει συσχετισμούς με το παιχνίδι. Η αυτοσχεδιαστική ψυχοδυναμική μουσικοθεραπεία είναι σε μεγάλο βαθμό μη κατευθυνόμενη, μη δομημένη προσέγγιση που επιτρέπει στη θεραπευτική διαδικασία μεταξύ του πελάτη και του θεραπευτή να ξεδιπλώνεται αυθόρμητα καθώς συνεχίζεται η συνεδρία. Οι πελάτες ενθαρρύνονται να επιλέξουν ποιο όργανο θα παίξουν και να εκφράσουν αυθόρμητα τον εαυτό τους μέσω αυτοσχεδιασμού.
Οι κλινικές εφαρμογές της ψυχοδυναμικής μουσικοθεραπείας βρίσκονται κυρίως στην ψυχική υγεία, την ψυχοσωματική και με προσαρμοσμένο τρόπο στην ειδική αγωγή. Η κατάρτιση για την ικανότητα σε αυτό το έργο απαιτεί την ανάπτυξη δεξιοτήτων μέσω της εκμάθησης θεωρητικών και πρακτικών θεμάτων και δέσμευση για προσωπικές εμπειρίες, προκειμένου να κατανοήσουμε τις θεραπευτικές διαδικασίες από βιωματική άποψη. (Edwards, 2017)”Η μόνη ομοιότητα μεταξύ αυτών των μεθόδων μπορεί να είναι η ψυχοδυναμική σκέψη η οποία επισημαίνει την κατεύθυνση της διαδικασίας θεραπείας και αποκατάστασης” (Kim,2016).
Βιβλιογραφία:
Edwards, J.,2017. The Oxford Handbook of Music Therapy, Oxford University Press, Incorporated.
Kim, J. (2016). Psychodynamic Music Therapy. Voices: A World Forum for Music Therapy, 16(2). https://doi.org/10.15845/voices.v16i2.882
Salmon, D. (2008). Bridging Music and Psychoanalytic Therapy. Voices: A World Forum for Music Therapy, 8(1).https://doi.org/10.15845/voices.v8i1.450
Wigram, T.,2004. Improvisation: Methods and Techniques for Music Therapy Clinicians, Educators, and Students. J. Kingsley Publishers,
