Λέξεις κλειδιά: άνοια, μουσικοθεραπεία, μνήμη, μουσική
Με το όρο άνοια (dementia) αναφερόμαστε σε μια σειρά νευρολογικών καταστάσεων που προκαλούν σταδιακό θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων και σχετική μείωση των γνωστικών λειτουργιών που οδηγούν σε σημαντική εξασθένηση στην καθημερινή λειτουργία (American Psychiatric Association, 2013; Camicioli, 2014). Υπάρχουν διάφοροι τύποι και αιτίες άνοιας, οι πιο συνηθισμένες είναι η άνοια του αλτσχάιμερ (AD) που προκαλείται από τη νόσο του Αλτσχάιμερ (Alzheimer’s Association, 2018).
Πως όμως συνδέεται η μουσικοθεραπεία με την άνοια;
Ορισμένοι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μουσική είχε θετική επίδραση σε συμπεριφορές που παρουσίαζαν άτομα με άνοια(Ledger & Baker, 2007; Groene, 1993; Jennings & Vance, 2002; Koger & Brotons, 2000; Raglio et al., 2008). Πράγματι, στη μουσικοθεραπεία, ο θεραπευτής αξιολογεί τον πελάτη προκειμένου να διαμορφώσει ένα σχέδιο θεραπείας που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες και στις δυνατότητες του. (Canadian Association of Music Therapists, 2017). Οι στόχοι ορίζονται σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων γνωστικών, επικοινωνιακών, συναισθηματικών, σωματικών, κοινωνικών και πνευματικών. Οι μουσικοθεραπευτές χρησιμοποιούν τόσο ζωντανή όσο και ηχογραφημένη μουσική, αλλά η ζωντανή μουσική χρησιμοποιείται πιο συχνά. Σύμφωνα με τους Baird S., et al.,2019 oι Koger και Brotons (2000) απέδωσαν στη μουσικοθεραπεία τη βελτίωση της ομιλίας ενώ οι Sixsmith και Gibson (2007) σημείωσαν ότι παρόλο που η γνωστική επιδείνωση είναι ένα πρωταρχικό σύμπτωμα της άνοιας, η ικανότητα αλληλεπίδρασης με τη μουσική παραμένει σε σημαντικό επίπεδο. Μια αγαπημένη μουσική ή τραγούδι μπορεί να:
1. ενισχύσει τη δημιουργική συμμετοχή
2. βελτιώσει την αυτοεκτίμηση
3. ενισχύσει την αίσθηση της ολοκλήρωσης
4. τονώσει το μυαλό και το σώμα του και να συνδεθεί με τις συναισθηματικές του ανάγκες
5. συμβάλλει στην βελτίωση της μνήμης
Ο Aldridge (1994) αναγνώρισε τα στοιχεία ότι η μουσικοθεραπεία παίζει σημαντικό ρόλο στη ποιότητα ζωής των ατόμων που ζουν με νόσο του αλτσχάιμερ. Για άτομα με άνοια, ένα αγαπημένο είδος μουσικής είναι συχνά ένα πολύτιμο εργαλείο για να βοηθήσει το άτομο να συνδεθεί με την ταυτότητα και την ιστορία του (McDermott, Orrell, & Mette Ridder, 2014), καθώς ξυπνά ανάμνησεις και βελτιώνει δεξιότητες μνήμης . Ωστόσο, εάν ένα τραγούδι για παράδειγμα συνδέεται με μια αρνητική μνήμη πολέμου, η μουσική αυτού του είδους θα πρέπει να εφαρμοστεί από έναν μουσικοθεραπευτή, προκειμένου να βοηθήσει τη θεραπευτική επεξεργασία των συναισθημάτων που μπορεί να προκύψουν μέσω της εμπειρίας. Η ακρόαση μιας αγαπημένης μουσικής παίζει επίσης ρόλο στην αντίληψη του πόνου και ενώ δεν σχετίζεται ειδικά με την άνοια, ο πόνος είναι ένα σύνηθες σύμπτωμα σε ηλικιωμένους ενήλικες. Ακόμη, οι Mitchell και Macdonald (2006) τονίζουν ότι αγαπημένη μουσική χρησιμεύει ως εργαλείο απόσπαση της προσοχής και έχει θετικό αντίκτυπο στη ψυχολογία.
Τα άτομα με διαφορετικές μορφές άνοιας όχι μόνο έχουν διαφορετικές θεραπευτικές ανάγκες, αλλά μπορεί να ανταποκρίνονται στη μουσική διαφορετικά (σελ. 130).
Garrido et al. 2017
Υπάρχουν πολλά διαφορετικά μοντέλα μουσικοθεραπείας συμπεριλαμβανομένων ψυχοδυναμικών μεθόδων, όπως Guided Imagery and Music και Analytic Music Therapy (Priestley, 1975) και η Νευρολογική Μουσικοθεραπεία (NMT; Thaut, 2005). Η τεχνική του θεραπευτικού τραγουδιού στην προσέγγιση NMT έχει εφαρμοστεί με επιτυχία για άτομα με άνοια που βοηθούν στη διατήρηση γνωστικών και γλωσσικών ικανοτήτων(Johnson, 2014).
Ποια είναι τα ιδανικά μουσικά όργανα για να υποστηρίξουν άτομα με άνοια;
Το πιάνο μπορεί να είναι ένα ιδανικό μουσικό όργανο για να συνοδεύει και να υποστηρίζει μουσικές εμπειρίες για άτομα με άνοια.
Η κιθάρα είναι επίσης ένα πρακτικό και πλεονεκτικό συνοδευτικό όργανο, καθώς επιτρέπει στον διαμεσολαβητή να βρίσκεται πολύ κοντά στα άτομα με άνοια, είναι φορητό και λειτουργεί σε μικρότερους χώρους και σε ατομικές συνεδρίες που πραγματοποιούνται στο δωμάτιο ενός ατόμου.
Το γιουκαλίλι μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για να συνοδεύει μικρές ομάδες ή μεμονωμένες συνεδρίες.
Τα μικρά όργανα κρουστών είναι επίσης χρήσιμα για να προσελκύσουν άτομα με άνοια και για την βελτίωση κινητικών δεξιοτήτων.
Μερικά παραδείγματα:
Το τραγούδι γνωστών τραγουδιών μπορεί να τονώσει την ανάμνηση και να βελτιώσει την ψυχολογία ενώ το παιχνίδι μικρών ρυθμικών οργάνων μπορεί να ενθαρρύνει τη συμμετοχή. Το γράψιμο ενός τραγουδιού σε ατομική ή ομαδική συνεδρία μπορεί να εμπνεύσει τους πελάτες να μεταφράσουν την εσωτερική τους κατάσταση σε ουσιαστικές λέξεις. Στίχοι και θέματα τραγουδιών μπορούν να δημιουργηθούν μέσω συζήτησης με τον μουσικοθεραπευτή. Ο μουσικοθεραπευτής μπορεί να επιλέξει να ασχοληθεί με τον μουσικό αυτοσχεδιασμό στο πιάνο για να προσφέρει μια δεκτική μουσική εμπειρία. Αυτή η τεχνική μπορεί να μειώσει σημαντικά επίπεδα άγχους και να ενσταλάξει συναισθήματα χαλάρωσης σε έναν άτομο με άνοια.
Η μουσική βοηθά όλους τους τύπους ανθρώπων να παραμείνουν για πάντα νέοι.
Fspec Therapy
Βιβλιογραφία:
Μουσική και άνοια: Από το Cognition to Therapy, επιμέλεια από τους Amee Baird, et al., Oxford University Press USA – OSO, 2019. ProQuest Ebook Central,
Ledger, A., & Baker, F. (2007). An investigation of long- term effects of group music therapy on agitation levels of people with Alzheimer’s disease. Aging & Mental Health, 11 (3), 330–338. doi:10.1080/13607860600963406
Priestley, M. (1975). Music Therapy in Action. London: Constable. (1986). St. Louis: MMB
Google Scholar
Thaut, M. H. (2005). Rhythm, Music and the Brain. New York and London: Taylor and Francis Group
